ابوحنیفه، نعمان بن ثابت کوفی موسس مذهب حنفی است. ایشان در سال 80 هجری در دوران حکومت عبدالملک بن مروان در کوفه متولد شد و در سال 150 هجری در بغداد در گذشت. در زادگاهش در میان علما و دانشمندان پرورش یافت و در میان اهل سنت به عنوان یکی از علمای درجه اول اسلام و مردی فقیه و پرهیزگار شناخته شده است.

امام اعظم ابوحنیفه ،رحمة الله علیه از نگاه عطار نیشابوری
آن چراغ شرع و ملت ، آن شمع دین و دولت ، آن نعمان حقایق، آن عُمّان جواهر معانی و دقایق ، آن عالم عارف صوفی ، امام جهان ابوحنیفه کوفی رحمة الله علیه –صفت کسی که به همه زبان ها ستوده باشد و در همه ملت ها مقبول که تواند گفت ، ریاضت و خلوت و مشاهده او نهایت نداشت و در همه اصول طریقت و فروع شریعت درجه رفیع و نظری نافذ داشت و در فراست و سیاست و کیاست یگانه بود و در مروت و فتوت اعجوبه بود. هم کریم جهان بود و هم جواد زمان هم افضل عهد بود و هم اعلم روزگار.
اساتید امام اعظم ابوحنیفه(رض)
ابوحنیفه شاگرد حمّاد بن ابی سلیمان و حمّاد شاگرد ابراهیم نخعی و او شاگرد علقمه بن قیس وعلقمه شاگرد عبدالله بن مسعود می باشد. عبدالله بن مسعود برای اهل کوفه و دیگران ، آموزگاری بسیار والا و بزرگ بود مگر نه آن که پیامبر بزرگوار (ص) قرآن خواندن او را دوست می داشت و می گفت هرکس دوست دارد که قرآن را تازه و چنان چه فرود آمده بخواند باید آن را مانند قرائت عبدالله بن مسعود بخواند.
زندگانی امام اعظم (رض)
نام امام اعظم نعمان و کنیه او ابوحنیفه و لقبش امام اعظم می باشد. جدّ او در زمان حضرت علی (رض) ایمان آورده بود. امام اعظم در کودکی حافظ قرآن گردید و بعدها ابتدا به آموختن علم کلام پرداخت و تبحر زیادی در این فن کسب نمود، بعد به علوم دیگر روی آورده و تا زمانی که در حلقه درس فقه حمّاد بن ابی سلیمان در سال (102) هجری حاضر گردید؛ تقریبا تمامی علوم عصر خود را به جز فقه فرا گرفت.
بعد از سال 102 هجری امام حدود 18 سال یعنی تا مرگ حمّاد در حلقه درس او بود. چگونگی کسب معلومات و ارتباط استاد و شاگرد را می توان از این جمله حمّاد به خوبی درک نمود که گفت: ای ابوحنیفه تو مرا خالی کردی (یعنی تمامی علمی را که نزد من بود فرا گرفتی) .
نعمان به نزد فقه های دیگر نیز می رفت و از آن ها نیز بهره می برد. قولی در این رابطه مشهور است که می گوید ابوحنیفه از (4000) نفر از ائمه تابعین کسانی که صحابه پیامبر را مشاهده نموده بودند علوم را فرا گرفته است.
شاگردان امام ابوحنیفه(رض)
1- امام یعقوب، معروف به امام ابو یوسف که در دوران حکومت خلیفه عباسی منصب قضاوت رابر عهده داشت.
2- امام محمد بن حسن شیبانی استاد امام شافعی
3- عبدا... بن مبارک ، فقیه و متخصص در علم حدیث در خراسان
آثار ابوحنیفه (رض)
کتاب های مهم ابوحنیفه عبارتند از : الفقه الاکبر(در علم کلام) ، العالم و المتعلم(در علم کلام)، المسند یا مسند اعظم(حدیث)، المقصود(در علم حرف)
اصول فقه ابوحنیفه(رض)
ابوحنیفه برای استنباط احکام ، قرآن، سنّت و قول صحابه را بر قیاس و روش های دیگر فقهی ،مقدم می داشت ولی درباره سنّت و حدیث سخت گیر بوده و شرایط خاصی را برای اعتبار آن لازم می دانست.
وفات ابوحنیفه(رض)
امام اعظم 53 سال از عمر خود را در دوران حکومت امویان و 18 سال آخر را در دوران حکومت عباسی سپری کرد. وفات ایشان در زندان منصور اول خلیفه عباسی اتفاق افتاد زیرا حاضر به پذیرش شغل قضاوت در دربار عباسیان نبود و بدین جهت مورد غضب و انزجار منصور واقع شد. آرامگاه امام ابوحنیفه در قبرستان «خیزران» در شرق بغداد است.
کامبیز قجقی نژاد - فوق لیسانس زبان و ادبیات فارسی