هرکه را باشد سه خصلت در سرشت باشد آن کس بی شک از اهل بهشت
شکر در نعما و صبر اندر بلا می دهد آئینه دل را جفا
هرکه مستغفر بود اندر گناه حق ز نار دوزخش دارد نگاه
هرکه ترسد از اله خویشتن خواهد او عذر گناه خویشتن
معصیت را هرکه پی درپی کند ایزدش از اهل رحمت کی کند؟
ای پسر دایم به استغفار باش وز بدان و مفسدان بیزار باش
(عطار نیشابوری)


شرح ابیات: با قرآن کریم و حدیث
 الهی چه کسانی وارث مقام عالی بهشتند؟
 آنان که در نمازشان خاضع و خاشع هستند.
 آنان که از لغو و سخن باطل اعراض می کنند.
 آنان که زکات مال خود را می دهند.
 آنان که دامان خود را از آلوده شدن به بی عفتی حفظ می کنند.
 تنها آمیزش جنسی با همسران و کنیزانشان دارند که در بهره گیری از آنان ملامت نمی شوند و کسانی که غیر از این طریق را طلب کنند تجاوزگرند.
 آن ها که امانت ها و عهد خود را رعایت کنند.
 آن ها که بر نمازهایشان مواظبت می نمایند.
 چنین کسانی وارث مقام عالی بهشتند. (سوره مومنون /آیه 1-9)

 الهی انسان های خوب چگونه اند؟
 نیکان آن ها هستند که هرگاه کار شایسته از آنان سربزند یا ظلمی به نفس خویش کنند خدا را به یاد آرند و از گناه خود توبه و استغفار کنند (که می دانند) که جز خدا هیچ کس نمی تواند گناه خلق را بیامرزد، و آن ها هستند که اصرار در کار زشت نکنند چون به زشتی معصیت به یاد آرند و از گناه آگاهند. (آل عمران/135)

 الهی زنان و مردان مومن چگونه اند؟
مردان و زنان مومن یاور و دوستدار یکدیگرند خلق را به کارنیکو وادار و از کار زشت منع می کنند، نماز بپا می دارند و زکات می دهند و در هر حال خدا و رسول را اطاعت می کنند. آنان را البته خدا مشمول رحمت خود خواهد گردانید که خدا صاحب اقتدار و درست کردار است. خدا اهل ایمان را از مرد و زن وعده فرموده که در بهشت خلد ابدی که زیر درختانش نهرها جاری است در آورد و در عمارت های نیکوی بهشت عدن منزل دهد و برتر و بزرگ تر از هر نعمت مقام رضا و خشنودی خدا را به آنان کرامت فرماید و آنان به حقیقت پیروزی بزرگ است. (توبه / 71 و 72)

 الهی چه کسانی در بهشت گرامی هستند؟
آنان که امانت و عهد و پیمانشان را رعایت کنند و آنان که برای شهادت به حق قیام کنند و آنان که بر نماز خود محافظت نمایند. آنان که جامع این اوصافند در باغ های با عزت و احترام متنعمند. ( معارج / 32 تا 35)

 الهی اخلاص کامل در دین چگونه است؟
و امر نشدند مگر بر این که خدا را به اخلاص کامل در دین حق پرستش کنند و از غیر دین حق روی بگردانند و نماز بپا دارند و زکات به فقیران بدهند و این است دین راست و راه راست. ( بینه / 5)

 الهی آن ها که از تو می ترسند چگونه اند؟
و برای کسی که از مقام پروردگار خود بترسد (ازمحل ایستادن در حضور او بترسد) دو بهشت است. ( رحمن / 46)
هدایت و رحمت برای کسانی است که از پروردگار خود ترسانند. (اعراف / 154)
 خصوصیات مومن در قرآن کریم:
استهزا و عیب جویی نمی کنند.
با یکدیگر دوست هستند.
ارتباط مستمر با پروردگارشان دارند.
از نگریستن به حرام (نامحرم) خودداری می کنند.
مومنین طالب و تشنه حق هستند.
مومنین از شیطان پیروی نمی کنند.
مومنین پروردگار خود را عبادت می کنند.
 خصوصیات مومن از نظر پیامبر اکرم(ص):
کامل ترین مومن بهترین آن ها ازنظر اخلاق است.
مومن زیرک، تند فهم و با حذر است.
مومن کم خرج است.
مومن همه عذر جوید و منافق همه عیب جوید.
مومن مزاح کننده و خوش حالت است.
 خصوصیات مومن و منافق از نظر حاتم اصم - رحمة الله علیه:
مومن به فکرت و عبرت مشغول بود و منافق به حرص و امل.
مومن از هرکس ایمن بود مگر از حق تعالی و منافق از همه کس ترسان بود مگر از حق تعالی.
مومن از همه کس نومید بود مگر از حق تعالی و منافق به همه کس امید دارد مگر به حق تعالی.
مومن مال فدای دین کند و منافق دین فدای مال کند.
مومن طاعت دارد و گرید و منافق معصیت کند و خندد.
مومن تنهایی و خلوت را دوست دارد و منافق زحمت و مخالطت دوست دارد.
مومن همی کارد و می ترسد که ندرود و منافق نمی کارد و طمع آن دارد که بدرود.

كامبيز قجقي نژاد – فوق ليسانس زبان وادبيات فارسي